دکتر حمید میرزاده رئیس دانشگاه آزاد اسلامی درمورد شهریه ثابت دانشجویان دانشگاه آزاد گفته که شهریه ثابت سال تحصیلی 96_95 دانشجویان همه مقاطع تحصیلی دانشگاه آزاد نسبت به سال تحصیلی 95_94 افزایش نخواهد داشت و دلیلش این است که درآمدهای غیرشهریه‌ای دانشگاه توانسته از میزان وابستگی دانشگاه به شهریه بکاهد، اما افزایش شهریه درباره واحدهای متغیر که معمولاً درصد بیشتری از سهم شهریه را به خود اختصاص می‌دهد، احتمال افزایش 15 درصدی دارد. البته رئیس دانشگاه آزاد این را هم گفته که ممکن است شهریه متغیر اصلاً افزایش نداشته باشد، یا 5 درصد، 10 درصد و نهایتاً 15 درصد افزایش یابد. به‌گفته وی میزان افزایش شهریه بستگی به رقبا، امکانات، اقلیم، توانایی مالی و...  دارد، اما به‌طورکلی هدف دانشگاه آزاد، کاهش اتکا به شهریه است. سه سال پیش رئیس دانشگاه آزاد در گفت‌وگو با خبرنگار ما اعلام کرده بود که طبق برنامه‌ریزی این دانشگاه و برای کاهش تکیه بر شهریه‌های دانشجویی، شهریه دانشگاه هرسال به میزان 5 درصد کم می‌شود، که نه‌تنها این وعده عملیاتی نشد، بلکه هرسال شهریه دانشگاه آزاد با نوسانات افزایشی روبه‌رو بود که معمولاً رقم افزایشی آن به مرز 15 درصد می‌رسید.

مجلس از اهرم‌های نظارتی استفاده می‌کند

فرهاد فلاحتی نماینده مردم قاینات و عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی‌ به خبرنگار ما می‌گوید: من با افزایش شهریه‌ها به این سبک و سیاق به‌ویژه در دانشگاه‌های غیرانتفاعی و غیردولتی همچون دانشگاه آزاد موافق نیستم؛ چراکه شرایط مالی دانشجویان را هم باید لحاظ کنند.او ادامه می‌دهد: از سوی مدیران این دانشگاه‌ها اعلام می‌شود که شهریه‌ها افزایش پیدا نکرده است و نسبت به سال‌های گذشته چندان بالا نیست، در حالی‌که واقعیت جز این است و افزایش شهریه‌ها، نارضایتی دانشجویان را در پی داشته و دارد. در این روند باید تصمیم جدی‌تری توسط مدیران دانشگاه گرفته شود.او با بیان اینکه مجلس از اهرم‌های نظارتی خود درباره میزان افزایش شهریه‌ها استفاده خواهد کرد، می‌گوید: اگر لازم باشد به این ماجرا ورود پیدا می‌کنیم تا حقی از دانشجویان ضایع نشود.فلاحتی معتقد است هر دانشگاهی‌که اقدام به افزایش شهریه می‌کند، باید مبنا داشته باشد؛ یعنی باید دید وقتی میزان شهریه دانشجویان را افزایش می‌دهند، میزان حقوق استادان و کارمندانش را چقدر افزایش داده، یا تجهیز آزمایشگاه‌ها و امکاناتش چطور بوده است. همچنین باید گزارشی در این‌باره به مجلس ارایه بدهند. اگر ارقام و افزایش‌ها منطقی باشد، مشکلی نیست و اگر نباشد، مجلس آن را بررسی می‌کند.

نقش دانشگاه آزاد در تحقق اقتصاد مقاومتی

فعالیت‌های اقتصادی دانشگاه آزاد باتوجه به گردش مالی بالایی که از محل دریافت شهریه‌های دانشجویی دارد، چقدر ضروری است؟ و آیا دانشگاه برای پایین‌آوردن میزان شهریه می‌تواند از محل درآمدهایش، فعالیت اقتصادی کند؟ فلاحتی پاسخ می‌دهد: قطعاً دانشگاه باید بسته حمایتی در این زمینه داشته باشد و باید دید که رئیس دانشگاه آزاد در این زمینه چه برنامه‌ای دارد. به‌نظر می‌رسد دانشگاه آزاد با امکاناتی‌که در اختیار دارد، می‌تواند به تحقق اقتصاد مقاومتی کمک کند. دانشگاه آزاد در حوزه توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان می‌تواند فعال‌تر شود. بهترین کارگاه‌های تولیدی و فنی در اختیار دانشگاه آزاد است و دانشگاه می‌تواند همه این امکانات را به‌کار بگیرد تا هم به درآمدهای دانشگاه اضافه کند و هم به جیب دانشجویان کمکی شود.او ادامه می‌دهد: به‌نظر می‌رسد انتظار دانشجویان و نیز آحاد جامعه از دانشگاه آزاد این است که دانشگاه از حالت انتفاعی خارج شود و به‌سمت تحقق اقتصاد مقاومتی، برنامه داشته باشد. همچنین در پایان سال نیز گزارش عملکرد ارایه کند تا مشخص شود که عوایدش چه فوایدی برای دانشجویان داشته است.به‌گفته این نماینده مجلس، تمام واحدهای دانشگاه آزاد هم سودآور نیستند. اگرچه در حوزه تحصیلات تکمیلی، افزایش رشته و دانشجو داشته‌ایم، اما بسیاری از واحدهای دانشگاه آزاد در شهرهای کوچک و مناطق محروم با مشکل صندلی خالی و جذب دانشجو مواجه‌اند که حتی بعد از چند بار اعلام تکمیل ظریفیت، بازهم ظرفیتشان پر نمی‌شود.

او خاطرنشان می‌کند که دانشگاه آزاد اسلامی، به‌جز واحدهای بزرگش در کلان شهرها و مراکز تحقیقاتی آن، در شهرستان‌ها، دانشجوی زیادی ندارد و یکی از مشکلات دانشگاه آزاد همین است. 

تعداد دانشجو پایین آمده و هزینه دانشگاه‌ها بالا رفته است

سیدحمایت میرزاده دیگر عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در این‌باره به خبرنگار ما می‌گوید: برنامه نظارتی از وظایف کمیسیون آموزش در حوزه‌های مربوط به دانشگاه‌هاست، اما موضوع افزایش شهریه دانشگاه آزاد در کمیسیون مطرح نشده است.به‌گفته او باید برروی رقم افزایش شهریه‌ها کار کارشناسی شود؛ زیرا برخی از رشته‌ها پرهزینه است و دانشگاه آزاد هم چون بخش خصوصی محسوب می‌شود، دولت اعتباری در اختیارش قرار نمی‌دهد و باید از پس هزینه‌هایش بربیاید. تعداد دانشجو پایین آمده و هزینه دانشگاه‌ها بالا رفته است، تا جایی‌که دانشگاه در برخی از واحدها، توان پرداخت حقوق اعضای هیأت‌علمی‌ و کارمندانش را ندارد.

نماینده مردم اردبیل در مجلس شورای اسلامی‌ خاطرنشان می‌کند: افزایش شهریه‌ها معمولاً وجود دارد و نمی‌توان به دانشگاه آزاد گفت که افزایش شهریه نداشته باش، اما میزان آن باید کارشناسی شود.

او تأکید می‌کند: اگر مجلس احساس کند که منافع مردم به خطر افتاده، حتماً به این ماجرا ورود پیدا می‌کند.

مشکل فقط افزایش شهریه نیست

به باور این عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات، مشکل اصلی، افزایش شهریه نیست؛ مشکل در گسترش بی‌رویه واحدهای دانشگاهی است. در حال‌حاضر تعداد دانشجو کم شده، اما واحدهای دانشگاهی بدون آمایش سرزمین گسترش پیدا کرده‌اند. به همین دلیل بسیاری از واحدهای دانشگاهی، تعداد دانشجوی کمی ‌دارند با هزینه‌های بالا که نمی‌توانند حقوق کارکنان و استادانشان را پرداخت کنند.

او تأکید می‌کند: کمیسیون آموزش مجلس به ماجرای واحدهای دانشگاهی بدون دانشجو ورود پیدا خواهد کرد تا تعیین‌تکلیف شوند. ما مخالف افزایش بی‌رویه دانشگاه‌ها و پذیرش دانشجو بدون‌توجه به نیازهای جامعه و بدون آمایش سرزمین هستیم. تا زمانی‌که این مشکل حل نشود، مشکل شهریه‌ها نیز حل نمی‌شود.

به باور میرزاده، بهتر است واحدهای دانشگاهی با دانشجوی کم، ادغام شوند چون هزینه‌بر هستند. بعضی از دانشگاه‌ها هم که بدون‌توجه به نیاز جامعه، توسعه رشته داشته‌اند، صرفاً برای اینکه موظفی هیأت‌علمی ‌آن پر شود، به این مشکل دامن زده‌اند، درحالی‌که قرار نیست تمام واحدهای دانشگاهی به هر قیمتی ادامه حیات دهند.

ایده تأسیس بانک دانشگاه آزاد بررسی شود

محمود صادقی نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی ‌و عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس نیز معتقد است: باتوجه به تنگناهای اقتصادی که بسیاری از دانشجویان و خانواده‌هایشان در آن قرار دارند، این میزان افزایش شهریه‌ها قابل‌قبول نیست.

به‌گفته او، دانشگاه آزاد هیأت امنا دارد و طبق قانون دارای استقلال است. از نظر قانونی شاید چندان نتوان به آن ایراد گرفت، اما بهتر است میزان افزایش شهریه‌ها عرفی باشد.صادقی به خبرنگار ما می‌گوید: مدیران دانشگاه توجیه می‌کنند که هزینه‌های دانشگاه و دستمزد استادان بالاست، اما باید توان مالی دانشجویان را نیز در نظر گرفت.

به باور او، بهتر است که دانشگاه‌های پولی، ابتکار عمل به خرج دهند تا از محل درآمدهایشان کار اقتصادی صورت بگیرد و فشار از دوش دانشجویان برداشته شود.او توضیح می‌دهد: در بسیاری از کشورهای اروپایی این کار را می‌کنند. بسیاری از دانشگاه‌هایی‌که شهریه می‌گیرند، تسهیلات بانکی در اختیار دانشجویان قرار می‌دهند تا بعد از شاغل‌شدن، دانشجو بتواند آن مبلغ را بازپرداخت کند.

به باور صادقی، تأسیس بانک توسط دانشگاه آزاد با وجود گردش مالی بالایی که دارد، ایده بدی نیست، اما باید به‌صورت تخصصی به آن نگاه شود.